گرمای تابستان در سراسر ایران بیداد می‌کند و بحران کم‌آبی به مرحله هشدار شده است.

آخرین آمارها نشان می‌دهد که وضعیت ذخایر سدها و منابع زیرزمینی به پایین‌ترین سطح در دهه‌های اخیر رسیده است و مقام‌های محلی از «بدترین شرایط آبی تهران در ۶۰ سال گذشته» سخن می‌گویند. در همین حال، قطع مکرر برق و آب در استان‌های مختلف زندگی میلیون‌ها نفر را مختل کرده است.

همزمان با ارسال گزارش‌های مختلف شهروند‌ـخبرنگاران برای ایندیپندنت فارسی از افزایش مدت قطعی آب در استان‌های تهران، مازندران، سمنان، مازندران، خراسان جنوبی، کرمان، اصفهان، خوزستان و سیستان‌وبلوچستان، محسن اردکانی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب تهران، می‌گوید: «برای نخستین‌بار در پنج دهه گذشته با پدیده‌ای نادر مواجه هستیم که پنج سال خشکسالی پیاپی، بدون دوره ترسالی است. هیچ راهی جز مدیریت مصرف باقی نمانده است.» او همچنین تاکید کرد که سهم مصرف خانگی از آب شرب در ایران تنها حدود ۹ درصد است و بیش از ۹۰ درصد منابع آبی ایران در بخش کشاورزی مصرف می‌شود.

این آمار بار دیگر پرسش‌های جدی درباره سیاست‌های آبی جمهوری اسلامی را برانگیخته است، چرا که سال‌هاست کارشناسان از لزوم تغییر الگوی کشت و بهینه‌سازی شبکه‌های آبیاری سخن می‌گویند، اما سهم مصرف کشاورزی همچنان در حدود ۹۰ درصد است.

از سوی دیگر محمدصادق معتمدیان، استاندار تهران، در تازه‌ترین نشست خبری‌اش با صراحت گفت: «۶۲ درصد آب تهران از سفره‌های زیرزمینی برداشت می‌شود و این در حالی است که ۱۰ سال پیش نسبت برداشت سطحی به زیرزمینی معکوس بود. وضعیت پرشدگی سدهای تهران هم تنها ۱۳ درصد است و بارش‌ها نسبت به سال گذشته ۳۲ درصد و نسبت به بلندمدت ۴۳ درصد کاهش یافته است.»

به گفته معتمدیان، مصرف آب در تهران به گونه‌ای است که «۶۳ درصد جمعیت بیش از دو برابر الگوی مصرف استفاده می‌کنند» و ادامه این روند ممکن است به جیره‌بندی سراسری منجر شود.

آرش میلانی، مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ایران، نیز هشدار داده است که «به سمت جیره‌بندی و حتی قطع شبکه آب پیش می‌رویم». او گفت: «برخی مسئولان هنوز این واقعیت را نمی‌پذیرند، اما تهران با تنش آبی شدید روبه‌روست و منابع موجود پاسخگوی جمعیت نیست.»

میلانی افزود که تغییرات اقلیمی تنها بخشی از ماجراست و «برخی مدیران از این مفهوم به‌عنوان پوششی برای ضعف مدیریت منابع آب استفاده می‌کنند». او تاکید کرد که سفره‌های زیرزمینی تهران هم «تنها برای مدتی محدود پاسخگو خواهند بود» و این منابع نیز رو به پایان است.

در استان‌های مختلف ایران کمبود آب با بحران برق گره خورده است. محمد رشیدی، نماینده کرمانشاه و عضو کمیسیون انرژی مجلس، می‌گوید: «در بعضی مناطق کشور تا ۱۱ ساعت برق قطع می‌شود و با قطع برق، آب هم قطع است.» او به تعلل دولت در ایجاد «سازمان بهینه‌سازی مصرف» انتقاد کرد و افزود: «تا زمانی که مصرف مدیریت نشود، حتی افزایش تولید نیز کمکی به کاهش بحران نخواهد کرد.»

شهروندی در ویدیویی که برای ایندیپندنت فارسی ارسال کرده می‌گوید در پردیس، یکی از مناطق شرقی استان تهران، «۱۲ ساعت است که آب قطع شده و در گرمای تابستان برق هم مرتب می‌رود».

در همین حال منصور بقایی، رئیس آبفای جنوب‌شرق استان تهران، در گزارشی تازه اعلام کرد: «از ۲۵۰ میلیون مترمکعب ظرفیت طراحی‌شده، تنها حدود ۲۳ میلیون مترمکعب آب در مخازن باقی مانده و بیش از ۹۰ درصد این ظرفیت خالی است.» به گفته او، تهران اکنون در میان پنج استان قرمز از نظر وضعیت آبی قرار دارد و این نتیجه «سال‌ها نادیده گرفتن هشدارها» است.

بحران آب تنها محدود به شهرها نیست. رضا شکاریان، مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی گفت: «خشکسالی‌های اخیر شرایط دشواری برای حیات‌وحش به وجود آورده است. حیوانات برای تامین آب به مشکل برخورده‌اند و محیط‌بانان با کمبود تجهیزات، گرمای شدید و مسیرهای صعب‌العبور مواجه‌اند.»

این مجموعه داده‌ها و شواهد نشان می‌دهد که بحران کم‌آبی ایران دیگر تهدیدی برای سال‌های دور آینده نیست، بلکه واقعیت ملموس امروز است. به‌رغم هشدارهای کارشناسان، برنامه‌ریزی جدی برای مدیریت پایدار منابع به چشم نمی‌خورد و تداوم برداشت بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی، ناکارآمدی شبکه‌های توزیع و تغییر نکردن سیاست‌های کشاورزی، همه و همه چشم‌اندازی تیره‌تر از امروز را ترسیم می‌کنند.

تهران و بسیاری از استان‌های ایران حالا در آستانه دوره‌ای تازه از جیره‌بندی قرار دارند، دوره‌ای که نه‌تنها زندگی شهروندان، که امنیت غذایی و زیست‌محیطی ایران را هم در معرض خطر جدی قرار می‌دهد.